Met zijn adembenemende landschappen, levendige geschiedenis en rijk cultureel erfgoed waarin wijn eeuwenlang een essentiële rol heeft gespeeld, is Spanje een plaats van contrasten. Wijnstokken zijn geplant op het Iberisch schiereiland sinds minstens 3000 voor Christus. Toch duurde het tot 1000 voor Christus. dat wijnmaken een serieuze zaak werd in de regio, dankzij de introductie van een techniek die werd gebracht door Fenicische handelaren uit het oostelijke Middellandse Zeegebied. Tegenwoordig heeft Spanje meer wijnstokken per vierkante kilometer land dan enig ander land ter wereld, en de nationale wijnproductie is de tweede alleen voor die van Frankrijk en Italië.
Alle zeventien administratieve gebieden van Spanje (Comunidades autónomas), inclusief de Canarische Eilanden en de Balearen, produceren in zekere mate wijn. Sommige van ’s werelds beste en beroemdste wijnen worden echter gemaakt in Galicië (Rias Baixas), Catalonië (Cava en Priorat), Andalusië (Sherry), Castilla-La Mancha (Rueda, Toro en Ribera del Duero), en, van natuurlijk, Rioja. Castilla-La Mancha heeft de grootste concentratie aan wijngaarden.
Geografie en klimaat zijn twee belangrijke factoren om te overwegen
Het terrein van Spanje heeft een aanzienlijke invloed op de ontwikkeling van de talrijke wijnstijlen van het land. De geografie van Spanje is uitzonderlijk gediversifieerd, variërend van het kille, groene Galicië en de besneeuwde Pyreneeën in het noorden tot het droge, zonnige Andalusië in het zuiden, via het droge centrale plateau en het droge centrale plateau. Zeven breedtegraden scheiden de Atlantische en mediterrane kusten van het land (36 ° N tot 43 ° N), wat resulteert in 800 kilometer (500 mijl) tussen de twee.
Tussen deze twee zeer verschillende stranden zijn er vele bergketens, die elk hun eigen specifieke impact hebben op de omgeving en het klimaat, zoals hieronder te zien is. Een goed voorbeeld is een opvallend verschil dat wordt gecreëerd door het Cordillera Cantábrica-gebergte, dat zich uitstrekt van het weelderige, groene gebied van de noordelijke, Atlantische kant tot het droge, stoffige land van Castilla y Leon aan de zuidelijke binnenzijde.
De rivieren die zoveel van de Spaanse wijngaarden van stroom voorzien, komen tussen de bergtoppen en plateaus naar de oppervlakte. Deze zijn niet alleen belangrijk omdat ze zorgen voor het broodnodige water, maar ook vanwege hun impact op de bodem en het klimaat in de omgeving. De Mio, Duero, Tajo, Guadiana en Ebro zijn de belangrijkste ‘wijnrivieren’ van Spanje, ook wel bekend als ‘wijnstromen’. De Minho, Douro, Tejo en Guadiana zijn de eerste vier van deze rivieren die westwaarts Portugal binnenstromen, bekend als de Minho Douro Tejo Guadiana (zie Portugal).
Daarentegen is de Ebro, die naar het oosten stroomt, volledig Spaans gedurende zijn hele loop en loopt door enkele van de belangrijkste druivenregio’s van het land. Het reist door Castilla y Leon, El Pais Vasco, Navarra, Rioja en Aragon op weg naar de Middellandse Zeekust in Catalonië nadat het is afgedaald vanaf de uitlopers van Cantabrië. De Ebro is de langste rivier van Spanje en stroomt door zeven landen.
Omdat de temperatuur, de geologie en het terrein van regio tot regio in Spanje verschillen, geldt dat ook voor de wijnstijlen. De kille wijngaarden in het uiterste noorden en noordwesten produceren lichte, frisse witte wijnen, gekenmerkt door Rias Baixas en vooral Txakoli, gemaakt in kleine hoeveelheden. Veel van de rode wijnen die in de warmere, drogere delen van het binnenland worden geproduceerd, zijn meestal middelzware, fruitige rode wijnen zoals Rioja, Ribera del Duero en Bierzo. Behalve in hoger gelegen districten waar minder hitte en vochtigheid lichtere rode wijnen en sprankelend witte Cava-productie mogelijk maken, produceren die die het dichtst bij de Middellandse Zee liggen zwaardere, vollere rode wijnen (bijv. Jumilla).
Sherry daarentegen is niet gemakkelijk te categoriseren. In plaats van omgevingsomstandigheden zijn wijnbereidingstechnieken primair verantwoordelijk voor de specifieke diversiteit aan stijlen die in de regio te zien zijn.
Druivenrassen zijn als volgt ingedeeld
Het aantal wijndruivensoorten dat in Spanje wordt verbouwd, is kleiner dan hun Europese equivalenten. Hoewel er meer dan honderd verschillende soorten worden gebruikt in de Spaanse wijngaarden, wordt de overgrote meerderheid van de Spaanse wijn geproduceerd van een klein aantal van deze variëteiten. In die volgorde zijn de meest aangeplante rode wijnvariëteiten in Spanje Tempranillo, Bobal, Garnacha en Monastrell. Airen, Viura/Macabeo, Palomino en Albarino zijn wereldwijd de meest aangeplante soorten witte wijn. Omdat de Spaanse wijnindustrie nog maar net interesse begint te tonen in op druiven gebaseerde wijnbereiding en marketing, krijgen ze ook aanzienlijk minder aandacht dan hun tegenhangers.
Tempranillo, dat bekend staat onder verschillende regionale synoniemen (waaronder Cencibel, Tinto Fino en Ull de Llebre), wordt in Spanje zowel in hoogwaardige als hoogwaardige melanges aangetroffen. Het is met name opgenomen in enkele van de meest opvallende wijnproducties van het land (met name Rioja, Toro en Ribera del Duero). Het is goed voor iets meer dan 20% van alle Spaanse wijngaarden.
Hoewel Bobal een minder bekende variëteit is dan Tempranillo, is het goed voor een verbazingwekkende 7 procent van het totale wijnbouwareaal van het land. Het wordt voornamelijk geteeld in het oosten van Spanje, met name in Valencia, Manchuela en Utiel-Requena.
Garnacha wordt in deze regio, net als in andere delen van de wereld, gewaardeerd om zijn sappige, fruitige smaak en hoog potentieel alcoholgehalte. De diepgekleurde rosés van Navarra zijn bijzonder geschikt voor gebruik, hoewel ze waarschijnlijk op hun best zijn wanneer ze worden gemengd met de meer gestructureerde, donkerder smakende Tempranillo-druif.
Toen ze in de regio aankwamen, hadden de Feniciërs Monastrell ongeveer 500 voor Christus naar Oost-Spanje gebracht. Het was ooit de op één na meest aangeplante rode druif, na Garnacha, maar wint geleidelijk aan terrein terug. De wijnen zijn vaak vol, donker en berry-forward. Jumilla, Alicante en Yecla zijn drie van de belangrijkste wijndistricten van Spanje.
Het is misschien een verrassing om te horen dat het weinig bekende Airen-type het meest wordt geplant. Hoewel het uitstekende opbrengsten van witte wijn produceert en bestand is tegen droogte, worden de druiven van deze variëteit vaak gebruikt in anonieme melanges en brandewijn.
Macabeo (ook bekend als Viura in Rioja), een aanzienlijke variatie in zowel stille wijnen als mousserende Cava, is een steunpilaar van de wijnindustrie in de regio. Palomino wordt bijna uitsluitend in sherry gebruikt, hoewel het af en toe wordt aangetroffen in tafelwijnen van rassen. Albarino ligt bijna uitsluitend in het noordwesten van Spanje. Het wint aan populariteit dankzij het succes van Rias Baixas, het beroemdste wijntype van de regio.
“Internationale” variëteiten zoals Cabernet Sauvignon, Syrah, Chardonnay en Sauvignon Blanc worden steeds populairder in Spanje, met aanplant van deze variëteiten in een aantal wijnbouwgebieden van het land. Regionale specialiteiten, zoals Hondarrabi Zuri in Baskenland, Marmajuelo op de Canarische Eilanden en Zalema in Andalusië, behoren tot de meest geteelde soorten.
Wijn maken
Historisch gezien was de wijncultuur in Spanje vrij rustiek en ondergedompeld in de tradities van de Oude Wereld, zoals te zien is in de onderstaande afbeeldingen. Het is typisch om geoxideerde vormen te zien en een uitgebreide afhankelijkheid van Amerikaans eikenhout voor vatrijping gedurende lange perioden. Met de komst van hedendaagse technologie en de toepassing van nieuwe-wereldmethoden, heeft de Spaanse wijnindustrie de afgelopen decennia een aanzienlijke modernisering en uitbreiding ondergaan. Als gevolg van deze modernisering in de wijngaard en wijnmakerij is er een enorme vooruitgang geboekt in overheidsgebouwen; het wijnclassificatiesysteem van het land had een belangrijke herziening ondergaan in het nieuwe millennium (zie Spaanse wijnetiketinformatie). Uiteindelijk is er een aanzienlijke verbetering opgetreden in zowel kwaliteit als consistentie.
De Spanjaarden zijn fervente consumenten van Cava, de kenmerkende mousserende wijn van het land, die op dezelfde traditionele manier wordt geproduceerd als de Franse mousserende wijn Champagne. De grootste cava komt uit de regio Penedès in het noordoosten van het land. Toch zijn producenten in het hele land te vinden, met name in de productieregio’s van Cava, als onderdeel van hun oorsprongsbenaming.
Sherry, een zwaar versterkte wijn die voornamelijk wordt gemaakt van Palomino-druiven, is een van ’s werelds oudste wijnen en is diep geworteld in de Spaanse wijncultuur. Het is een van ’s werelds meest gerijpte wijnen. De wijngaarden rond Jerez de la Frontera en de nabijgelegen kustplaatsen Puerto de Santa Maria en Sanlucar de Barrameda zijn de bron van alle echte sherry. Samen vormen deze drie steden wat bekend staat als de ‘Sherry Triangle’, die de drie steden omvat die de driehoek vormen.
De positie van Spanje in de wijnwereld is de laatste jaren aan het verschuiven. Aan de behoeften van de internationale wijnindustrie wordt voldaan door een groeiend aantal producenten die innovatie demonstreren terwijl ze zowel klantenfavorieten als een redelijke prijs-kwaliteitverhouding bieden. Omdat de Spaanse wijnconsumptie per hoofd van de bevolking jaar na jaar blijft dalen, wordt het steeds belangrijker om te focussen op de exportmarkt. Dit is niet de enige reden voor deze accentverschuiving. Rioja, Ribera del Duero en Priorat zijn regio’s met een sterke wereldwijde vraag naar premium rode wijnen, wat een goed voorteken is voor hun toekomst.
